Đoàn kiểm tra liên Bộ “băn khoăn về tính khách quan” khi Khu di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh Yên Tử (Quảng Ninh) chỉ thu về 3,7 tỷ/năm.

Bộ Tài chính vừa có báo cáo gửi Phó thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái và Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính báo về kết quả thực hiện thí điểm kiểm tra việc quản lý tiền công đức tại các di tích lịch sử – văn hóa, đình chùa trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh năm 2022 và bốn tháng đầu năm 2023.

Thời kỳ kiểm tra là năm 2022 và 4 tháng đầu năm 2023 (không áp dụng đối với năm 2020 và 2021 do dịch bệnh Covid-19, các di tích phải đóng cửa).

Đoàn kiểm tra liên Bộ gồm: Đại diện Bộ Tài chính, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch theo kết luận của Thủ tướng Chính phủ.

Ngoài ra, Bộ Tài chính còn đề nghị Ban Tôn giáo Chính phủ thuộc Bộ Nội vụ, là cơ quan quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo, cử người tham gia đoàn kiểm tra.

Danh thắng chùa Yên Tử là nơi thu hút nhiều du khách thăm quan.

Thu chi bao nhiêu?

Trong 5 khu di tích quốc gia đặc biệt trên địa bàn tỉnh, Khu di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh Yên Tử là điểm du lịch sinh thái tâm linh nổi tiếng, mỗi năm đón trên 2 triệu lượt du khách.

Đoàn kiểm tra nhận thấy, công tác giám sát tiếp nhận, kiểm đếm tiền trong hòm công đức tuy có sự phối hợp của nhiều bên liên quan nhưng với số thu tiền công đức năm 2022 là 3,7 tỷ đồng, chỉ tương đương số thu tại Khu di tích lịch sử Bạch Đằng (3,3 tỷ đồng), thấp hơn so với số thu tại đền Thánh Mẫu, di tích cấp tỉnh ở phường Trà Cổ, Móng Cái (5,8 tỷ đồng) và chưa bằng 1/5 số thu tại đền Cửa Ông (20,1 tỷ đồng).

“Nhìn số liệu so sánh nêu trên không tránh khỏi những băn khoăn về tính khách quan trong việc tiếp nhận, kiểm đếm tiền công đức tại Khu di tích lịch sử và danh thắng cảnh Yên Tử”, đoàn kiểm tra đánh giá.

Theo đoàn kiểm tra, tại các di tích có nhà sư trụ trì, đa số di tích có báo cáo thu, chi nhưng chỉ là khoản tiền trong hòm công đức.

Thực tế, có một số khoản công đức khác dưới hình thức đặt lễ, chuyển khoản không được phản ánh trong báo cáo gửi cho Đoàn kiểm tra. Đánh giá của du khách thì các khoản này thường cao hơn so với bỏ trong hòm công đức.

Báo cáo dẫn ví dụ tại khu di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh Yên Tử, theo số liệu do Ban quản lý di tích và rừng quốc gia Yên Tử cung cấp, từ năm 2007 đến tháng 4/2023, tổng thu tiền trong hòm công đức 287 tỷ đồng, tổng chi khoảng 638 tỷ đồng.

Bộ cho rằng số thu tiền công đức thực tế cao hơn số thu nêu trong báo cáo gửi cho đoàn kiểm tra ít nhất khoảng 351 tỷ đồng (gấp 2,2 lần), nếu tính số thu bằng số chi nêu trên.

Theo Bộ Tài chính, Thông tư số 04/2023/TT-BTC là văn bản pháp luật đầu tiên điều chỉnh về việc quản lý, thu chi tiền công đức, tài trợ cho di tích và hoạt động lễ hội.

Trong đó, có quy định cụ thể các hình thức tiếp nhận, quản lý và sử dụng tiền công đức, tài trợ trên cơ sở tôn trọng và bảo hộ cơ sở tín ngưỡng, cơ sở tôn giáo và tài sản hợp pháp của cơ sở tín ngưỡng, tổ chức tôn giáo.

Những quy định về mở tài khoản, mở sổ sách ghi chép các khoản thu, chi để bảo đảm việc quản lý an toàn, minh bạch, tạo niềm tin cũng như phát huy hiệu quả và đem lại lợi ích chung cho cộng đồng, là nguyên tắc cơ bản trong việc quản lý tiền công đức, tài trợ.

Vì vậy, đoàn kiểm tra đề nghị địa phương quan tâm chỉ đạo triển khai thực hiện Thông tư này.

Trước thông tin gây băn khoăn về tính khách quan trong việc tiếp nhận, kiểm đếm tiền công đức tại Khu di tích lịch sử và danh thắng cảnh Yên Tử, ngày 23-7, trao đổi với phóng viên, đại diện Ban Quản lý Khu di tích và Rừng quốc gia Yên Tử lý giải hiện ở Yên Tử có 2 dòng tiền do tăng ni, phật tử, người dân… ủng hộ, gồm: Tiền công đức (trong các hòm công đức, thường được ghi vào sổ) và tiền giọt dầu (tiền công đức trên các ban thờ, tượng phật…).

Trong đó, tiền công đức do một ban, gồm đại diện các cơ quan chính quyền cùng nhà chùa, quản lý và giám sát; trong khi tiền giọt dầu do nhà chùa quản lý, sử dụng hoàn toàn và chỉ nhà chùa mới biết.

Đại diện Ban Quản lý Khu di tích và Rừng quốc gia Yên Tử cho biết số tiền 3,7 tỉ đồng năm 2022, theo báo cáo của Bộ Tài chính, là số tiền trong các hòm công đức, do ban đại diện trên quản lý, chứ không có tiền giọt dầu, trong khi, số tiền giọt dầu thường lớn hơn số tiền công đức.

Lý giải về việc tại sao số tiền công đức của Yên Tử lại thấp hơn ở các cơ sở khác trong khi Yên Tử luôn đón lượng khách đông hơn rất nhiều, đại diện Ban Quản lý Khu di tích và Rừng quốc gia Yên Tử cho rằng các đền, di tích khác đều do chính quyền quản lý nên tiền công đức và giọt dầu đều quy vào một mối.

Theo ông Phạm Thành Trung, Trưởng Ban Quản lý đền Cửa Ông (TP Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh), cả tiền công đức và giọt dầu ở đền Cửa Ông đều do chính quyền quản lý, giám sát; sau khi kiểm đếm đều được chuyển thẳng vào kho bạc.

Theo thống kê, số tiền công đức tại Yên Tử năm cao nhất được trên 30 tỉ đồng. Tuy nhiên, chỉ có 4% trong số này được trích lại cho Ban Quản lý Khu di tích và Rừng quốc gia Yên Tử (khoảng gần 1 tỉ đồng); 96% còn lại thuộc về nhà chùa.

Về thông tin mỗi năm Yên Tử đón khoảng 2 triệu lượt khách, đại diện Ban Quản lý Khu di tích và Rừng quốc gia Yên Tử cho biết năm địa danh này đón số lượng khách đông nhất là năm 2018, với khoảng 1 triệu khách.

Cũng theo vị đại diện Ban Quản lý Khu di tích và Rừng quốc gia Yên Tử, từ năm 2018, danh thắng Yên Tử được phép thu phí tham quan nên có thể tính toán cơ bản chính xác số lượng khách đến bởi dựa trên số vé bán ra, nhưng chưa năm nào vượt qua 1 triệu lượt khách.

Năm 2022, Yên Tử đón hơn 200.000 khách. 7 tháng đầu năm 2023, số lượng khách đến Yên Tử là hơn 500.000 người. Số tiền công đức 7 tháng đầu năm của Yên Tử là gần 8 tỉ đồng.